Strona internetowa wsi Komorów

Podtarnowska miejscowość w Gminie Wierzchosławice
Historia

Właściciele ziemscy Komorowa

Pierwsze wzmianki o wsi Komorów pojawiają się przy okazji sprzedarzy wsi Gosławice za 300 grzywien przez Stanisława Łyczkę Halszce Włodkowej i jej synom, która w roku 1397, za nieuzyskanie całej sumy ze sprzedaży Gosławic, dała w dzierżawie właśnie wieś Komorów. W tym tez roku została poświadczona nazwa wsi. W tym czasie Komorów, ponieważ był podzielony, należał do właścicieli ziemskich rodu rycerskiego Sulimów i Gierałtów. O starej metryce Komorowa świadczą również archaiczność nazwy. W wieku XIII i XIV Komorów jak i wieś Wierzchosławice  kolonizuje sie na tzw. prawie niemieckim czyli czynszowym. W wieku XIII powstała parafia w Zbilitowskiej Górze, do której obok Ostrowa i części Rudki należał również Komorów. Przed połową XIII wieku powstaje parafia w Wierzchosławicach, do której został przypisany Komorów.

Jednym z pierwszych właścicieli wsi był miecznik sandomierski komes Klemens, który odziedziczył część Komorowa po śmierci swojego ojca komesa Strzeszka (cześnika księcia Leszka Białego). W roku 1365 synowie komesa Klemansa podzielili między siebie majątek. Włodkowi przypadły dobra wierzchosławickie (w tym część Komorowa). Poprzez popieranie osadzenia na tronie polskim wielkiego księcia litewskiego Jagiełły, po koronacji króla Włodek stał się właścicielem również zamku w Ogrodzieńcu oraz kilkunastu wsi i miast. Po jego śmierci śmierci majątkiem ziemskim zarządzała  wdowa po nim Halszka, czyli Elżbieta. Prawdopodobnie w roku 1401  klucz wierzchosławicki odziedziczył Bartosz, który zwał się Charbinowskim, Ogrodzieńskim lub Wierzchosławickim. Od roku 1411 do końca życia piastował urząd podkomorzego sandomierskiego. Po roku 1421 Bartosz kupił pozostałą część Komorowa od Dziwisza Gierałta. Po śmierci Bartosza w 1423 roku klucz Wierzchosławicki dziedziczyli wspólnie z matką Siemką jego synowie Jan i Jan Bartosz. Po roku 1449 dobra te przypadły Janowi Bartoszowi, który występował z nazwiskiem Ogrodzieński lub Wierzchosławicki. Ponieważ Jan Bartosz umarł bezpotomnie w roku 1476 Komorów odziedziczyli dalsi jego krewni. W roku 1481 dobra wierzchosławickie wraz z Komorowem sprzedali za 1000 grzywien Janowi Amorowi z Tarnowa wojewodzie krakowskiemu. Tarnowski wcielił dobra Wierzchosławickie do latyfundium tarnowskiego, ale nadal stanowiły one jako klucz osobną jednostkę gospodarczą. Hetman tarnowski  zmarł w roku 1561. Hrabstwo tarnowskie wraz z dobrami Wierzchosławickimi odziedziczył jego syn kasztelan wojnicki Jan Krzysztof. Po śmierci kasztelana większość dóbr ziemskich rodu odziedziczyła córka hetmana Zofia, która była żoną kniazia ruskiego Konstatyna Wasyla Ostogskiego. Celem wykluczenia od sukcesji bocznych linii Tarnowskich w roku 1568 zapewnili sobie wzajemnie dożywocie na swoich dobrach. Tuż przed śmiercią w roku 1570 Zofia zapisała mężowi dobra tarnowskie wraz z wielkim kluczem wierzchosławickim. Przedstawiciele dalszej linii rodu tarnowskich przez to że również pretendowali do dóbr hrabstwa postanowili sprzeciwić się decyzji Zofii (nie mając żadnych prawnych podstaw). Sprawa trafiła do sądu a konflikt z Tarnowskimi miał finał w 1570 roku, kiedy to doszło do formalnej wojny między zwaśnionymi stronami. Liczne wojska zgrabiły wszystkie wsie, w tym również Komorów. W czasie walk zginęło ponad 100 osób. Spór ten zakończył się w 1571 roku decyzją króla Zygmunta Augusta, który przysądził Ostrogskiemu hrabstwo tarnowskie.

W roku 1603 tarnowszczyznę podzielili między siebie kasztelan krakowski Janusz i wojewoda wołyński Aleksander. Komorów, Ostrów, Mikołajowice, Sierachowice i część Zgłobic wraz z połową Lasu Wierzchosławickiego znalazły się w części Janusza Ostrogskiego, od którego zaczęto ją nazywać książęcą. Komorów został wcielony do utworzonego w roku 1612 klucza chyszowskiego. Po podziale hrabstw bywał często dzierżawiony. Przez długie lata dzierżawili go Jordanowie z Zakliczyna, a potem Adam Ślepowroński. W latach 1695-1698 Komorów dzierżawił pisarz skarbu koronnego Winkler, a w roku 1724 Baltazar Bełchecki. Po śmierci Janusza (zm. w r 1620) majątek przejęła jego córka Eufrozyna, żona wojewody kojowskiego Aleksandra Zasławskiego. Po nich majątek ten odziedziczył ich syn Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski. Po bezpotomnej śmierci, w 1682 roku, jego syna Janusza Aleksandra, część książęca przeszła na córkę Teofilę Ludwikę, wdowę po Dymitrze Jerzym Wiśniowieckim, a wówczas żonę marszałka wielkiego koronnego Józefa Karola Lubomirskiego. Dobra te odziedziczyła później córka Teofili, Marianna Lubomirska, która była żoną marszałka wielkiego litewskiego Pawła Karola Sanguszki.
W 1742 roku po długotrwałych procesach z dziećmi Zygmunta Walewskiego i Zamoyskimi, Paweł Karol Sanguszko na nowo scalił ze sobą włość wierzchosławicką.
Tereny Wierzchosławickie i Komorów pozostały już w rękach rodu Sanguszków a jednym z ostatnich ich właścicieli był Eustachy Sanguszko.

Źródło:
Feliks Kiryk, Zygmunt Ruta: „Wierzchosławice. Dzieje wsi i gminy”. Kraków 1994;
Adam Bonieski: „Herbasz Polski”. Warszawa 1907;
Piłat T.: „Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem”. Lwów 1890;
http://hetmanjantarnowski.pl;
http://wikipedia.org.

Autor:  Łukasz Kania

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *